Kuduz merkezi sinir sistemini hedef alan, virüslü hayvanlardan insanlara tükürük yoluyla bulaşan oldukça tehlikeli ve ölümcül bir hastalıktır. Bugüne kadar bilinen kuduz vakalarından çok çok az bir kısmı kurtulabilmiştir. Kuduz virüsü genellikle enfekte hayvanın ısırması ile insana bulaşmaktadır. Ayrıca, kuduz virüsü memeli hayvanların yağ ve tükürük bezlerinde bulunur ve böcekler ile kuşlarda bulunmaz.Hastalığın kuluçka süresi sekiz gün ile iki yıl arasındadır fakat genellikle kırk gündür. Bu evrede kuduz aşısı ya da anti-serumu uygulanarak hastalık önlenebilir. Fakat semptomlar ortaya çıktıktan sonra artık hiçbir yöntem fayda vermeyebilir.Amerika Birleşik Devletleri’nde kuduz genellikle yarasa, çakal, tilki, rakun ve kokarca gibi hayvanlar yoluyla insanlara bulaşmaktadır. Afrika ve Güneydoğu Asya bölgelerindeki gelişmekte olan ülkelerde kuduz, genellikle başıboş sokak köpekleri yoluyla insanlara bulaşmaktadır.Eğer bir kişi, bir defa kuduz semptomlarını göstermeye başlamış ise, bu hastalık genellikle ölümcül hale gelir. Bundan dolayı, herhangi bir insan kuduz riski ile karşı karşıya olabilir ve hastanın çevresindekilerin korunmak için kuduz aşısı yapmaları gereklidir.
Oluşum Nedenleri;
Kuduz, kuduz virüsü nedeniyle meydana gelir. Bu virüs, kuduz virüsü bulaşmış olan hayvanların salya ve tükürükleri yoluyla bulaşmaktadır. Enfekte olmuş hayvanlar, bir insanı ya da başka bir hayvanı ısırdığı zaman virüs onlara da bulaşır. Nadir olarak, kuduz virüsü salya ve tükürük yoluyla, açık yaralara ya da gözlere temas ederek bulaşabilir. Eğer, kuduz virüslü bir hayvan, bir insanda bulunan açık yarayı yalarsa, bu durumda virüs o kişiye bulaşabilir.
Kuduz virüsü, bazı hayvanlar yoluyla bulaşabilir. Bazı memeli hayvanlar (yavrularını emziren hayvanlar), kuduz virüsünü bulaştırabilirler. Bu hayvanlar evcil ve çiftlik hayvanı olabileceği gibi, vahşi ve yırtıcı hayvanlarda olabilir.
- Evcil ve çiftlik hayvanlar: Kediler, inekler, köpekler, dağ gelincikleri, keçiler ve atlar.
- Vahşi hayvanlar: Yarasalar, kunduzlar, çakallar, tilkiler, maymunlar, rakunlar, kokarcalar, dağ sıçanları.
- Organ nakli: Çok nadir olmak üzere bazen de kuduz, organ nakli sırasında, enfekte olmuş organdan bulaşabilir.
Kuduz olan hayvanlar tarafından ısırılan kişilerin tedavi süreci: Eğer bir kişi kuduz olduğu bilinen bir hayvan tarafından ısırılmış ise, bu kişiye virüs bulaşmaması için bazı tedavi yöntemleri uygulanabilir. Eğer ısıran hayvanın kuduz olup olmadığı bilinmiyor veya hayvan bulunamıyor ise, hayvanın kuduz olduğunu varsayarak hareket etmek daha güvenli olacaktır. Kuduzlu hayvanın ısırmış olduğu bölgenin yakın civarlarına kuduz iğnesi enjektörü ile müdahale edilir. Ya da kuduz virüsünün antiserumu uygulanır. Bu işlem bir an önce yapılmalıdır. Kuduz riskine karşı aşılanmak önemlidir. Bu durumda, 14 gün boyunca 4 enjektör kuduz aşısı koldan alınır. Böylece bağışıklık sistemi kuduz virüsüne karşı nasıl savaşacağını öğrenmiş olur.
Isıran hayvanın kuduz olup olmadığının belirlenmesi: Böyle bir durumda hayvanın kuduzlu olduğu varsayılarak tedavi uygulanmalıdır. Eğer ısıran hayvan, evcil hayvan ve çiftlik hayvanı ise, ısırılma gününden itibaren 10 gün süre ile semptom ve belirtiler gözlenmeye başlanır. Eğer bu süreç içerisinde kuduz belirtileri gözlenmez ise, kuduz iğnesinin atılmasına gerek kalmayacaktır. Fakat aksi durumda, ya da hayvanın kuduz olduğu kesinleştiğinde, kesinlikle kuduz iğnesi hastaya yapılır. Ya da kuduz virüsü antiserumu hastaya uygulanarak tedavi yapılır.
Alınacak Önlemler
Kuduzdan korunmak için alınabilecek önlemler şu şekildedir;
- Evcil hayvanları aşılatmak,
- Sınırlı sayıda evcil hayvan beslemek,
- Yavru evcil hayvanları yırtıcılardan korumak,
- Yerel yönetimlere başı boş hayvanları bildirmek,
- Vahşi hayvanlara yaklaşmamak,
- Evi yarasalardan korumak,
- Eğer seyahat durumu var ise, gitmeden önce mutlaka kuduz aşısını yaptırmak.